Αν σας έχει τύχει να μην μπορείτε να κουνηθείτε ή να μιλήσετε για λίγα δευτερόλεπτα ή λεπτά, όταν σας παίρνει ο ύπνος ή όταν ξυπνάτε, τότε έχετε βιώσει ένα επεισόδιο υπνικής παράλυσης (ή αλλιώς μόρα). Η υπνική παράλυση μπορεί να σας γεμίσει φόβο, ειδικά αν δείτε ή ακούσετε πράγματα που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα. Μπορεί να συμβεί μόνο μία φορά, ή μπορείτε να το βιώνετε συχνά, ακόμη και αρκετές φορές μέσα στη νύχτα.
Της Χριστίνας Ι. Μπουντούρη
Γενικού – Οικογενειακού Ιατρού
Η εμπειρία της υπνικής παράλυσης συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος ξυπνάει εν μέρει, αλλά το σώμα εξακολουθεί να κοιμάται, με αποτέλεσμα το άτομο που τη βιώνει να καταλαβαίνει τι του συμβαίνει αλλά να μην μπορεί να κινηθεί.
Συχνά συνυπάρχουν οπτικές ψευδαισθήσεις, όπως σκιές, φως, μορφές ανθρώπων ή ζώων στο δωμάτιο και ακουστικές ψευδαισθήσεις, όπως φωνές και βήματα. Επίσης μπορεί να υπάρχει μία αίσθηση πίεσης στο στήθος και δυσκολίας στην αναπνοή.
Είναι φυσιολογικό οι μύες σας να χαλαρώνουν και να είναι παράλυτοι κάποιες φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου σας. Η υπνική παράλυση συμβαίνει όταν ο μηχανισμός που προκαλεί τη χαλάρωση των μυών σας ενώ κοιμάστε παραμένει για λίγο ενεργός και αφότου έχετε ξυπνήσει.
Για να καταλάβετε καλύτερα τι την προκαλεί είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τι συμβαίνει όταν κοιμάστε.
Ο ύπνος πραγματοποιείται σε κύκλους και κάθε κύκλος χωρίζεται σε δύο φάσεις. Τον ύπνο REM (Rapid Eye Movement) ή αλλιώς ταχεία κίνηση των ματιών (REM) και τον μη-REM ύπνο. Ο εγκέφαλος είναι πολύ δραστήριος στον ύπνο REM και τα περισσότερα όνειρα λαμβάνουν χώρα σε αυτό το στάδιο. Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM το σώμα παραλύει, εκτός από την κίνηση των οφθαλμών και του διαφράγματος (ο κύριος μυς που χρησιμοποιείται στην αναπνοή).
Το σώμα πιθανά παραλύει για να εμποδίσει να γίνουν οι ενέργειες και κινήσεις που βλέπουμε εκείνη τη στιγμή στο όνειρό μας, οι οποίες μπορεί να ήταν και αυτοκαταστροφικές.
Η υπνική παράλυση συμβαίνει όταν η φυσιολογική μυϊκή παράλυση του ύπνου REM συνεχίζεται προσωρινά, αφού έχετε ξυπνήσει.
Η υπνική παράλυση δεν είναι επικίνδυνη, αλλά μπορεί μερικές φορές να είναι ένα σύμπτωμα της ναρκοληψίας. Αυτή είναι μια σχετικά σπάνια διαταραχή του ύπνου που προκαλεί υπερβολική και ξαφνική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και μετά από αρκετό ύπνο.
Ο κίνδυνος για υπνική παράλυση αυξάνεται εξαιτίας των εξής παραγόντων:
Στέρηση ύπνου
Ακανόνιστες ώρες ύπνου
Ηλικία (πιο συχνή εφήβους και νεαρούς ενήλικες)
Ψυχικές παθήσεις, όπως στρες ή διπολική διαταραχή
Κατάχρηση ουσιών
Οι περισσότεροι άνθρωποι δε χρειάζονται καμία θεραπεία για την υπνική παράλυση, αλλά αλλαγές κυρίως στον τρόπο ζωής. Φροντίστε να κοιμάστε αρκετά 6-8 ώρες κάθε βράδυ και μην έχετε ακανόνιστες ώρες που πέφτετε για ύπνο.
Δοκιμάστε νέες θέσεις ύπνου, ιδίως αν κοιμάστε ανάσκελα. Αντιμετωπίστε το στρες και τυχόν άλλα προβλήματα της ψυχικής υγείας καθώς και τη ναρκοληψία.
