Στο Μπαγκλαντές το «τζάκφρουτ» είναι σε πρώτη ζήτηση, ωστόσο στην Ινδία το αγνοούν επιδεικτικά, παρότι πιστεύεται πως εκεί πρωτοφύτρωσε και ότι θα μπορούσε να χαρίσει τροφή σε εκατομμύρια ανθρώπων που σήμερα υποφέρουν από πείνα
Μοιάζει βγαλμένο από την εποχή των δεινοσαύρων, έχει γεύση χοιρινού, οσμή αμφιλεγόμενη – πότε ευχάριστη και φρουτώδη, πότε ενοχλητική, καθώς ενίοτε δίνει την εντύπωση πως είναι σάπιο. Και όμως, βιολόγοι και ερευνητές επιμένουν πως το jackfruit (Artocarpus heterophyllus, η επιστημονική ονομασία του, αρτόκαρπος δηλαδή, αλλά «τζάκφρουτ» θα το βρει κανείς σε εξειδικευμένα καταστήματα) είναι «σωτήριο εδώδιμο», καθώς μπορεί να θρέψει εκατομμύρια ανθρώπους που σήμερα πεθαίνουν από πείνα. Μη σκέφτεστε μόνο τις συνήθεις χρήσεις, αξιοποιείται πλήρως, από φλούδα μέχρι… κουκούτσι!
Είναι μακράν το μεγαλύτερο φρούτο που μεγαλώνει σε δέντρο, το βάρος του ξεκινά από πέντε και φτάνει ως τα 50 κιλά, ενώ ένας μόνο καρπός περιέχει εκατοντάδες λοβούς, που αποτελούν κορυφαία πηγή βιταμίνης C, είναι πλούσιοι σε κάλιο, ασβέστιο και σίδηρο.
Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του Business Insider, ο αινιγματικός… αρτόκαρπος φύεται στη νότια και νοτιοανατολική Ασία, σταδιακά όμως εντοπίζεται σε όλο και περισσότερες αγορές – όπως η Τσαϊνατάουν του Μανχάταν. Πωλείται κομμένο σε κομμάτια και σπανίως ολόκληρο, το μέγεθός του δυσχεραίνει τη μεταφορά.
Στην Αμερική είναι αρκετά γνωστό μεταξύ χορτοφάγων και βίγκανς, κυρίως λόγω της γεύσης που αποκτά μετά από περίπου μία ώρα μαγειρέματος: θυμίζει εκείνη του χοιρινού!
«Πρόκειται για διατροφικό θαύμα, περιέχει πολυάριθμα θρεπτικά στοιχεία. Μόνο 10 με 12 λοβοί από το φρούτο μπορούν να σε χορτάσουν ως και για μισή μέρα», υποστηρίζει στον Guardian η Σιαμάλα Ρέντι, ερευνήτρια-βιοτεχνολόγος στο πανεπιστήμιο αγροτικών επιστημών της Μπαγκαλόρης στην Ινδία. Ομοίως και η φυτοβιολόγος Ζερέγκα, υποστηρίζει πως ένα μόνο φρούτο αρκεί για να θρέψει μια οικογένεια, εξαιτίας του μεγέθους του. Τρώγεται το ίδιο ευχάριστα ώριμο, όταν πια μαλακώσει και νοστιμέψει, ή άγουρο, όταν η υφή του θυμίζει περισσότερο πατάτα. Με κάρυ, μαγειρεμένο στον ατμό, στυμμένο σε χυμό, κομμένο σε λεπτές λωρίδες, ως πρώτη ύλη σε παγωτό – ακόμα και αλεύρι μπορεί να παρασκευαστεί από το jackfruit, αρκεί κανείς να το στεγνώσει και να το αλέσει, είτε τους σπόρους είτε την ψίχα.
Πέρα από τις κάμποσες μαγειρικές του χρήσεις, τα φύλλα του γίνονται πρώτης τάξης τροφή για ζώα που ζουν σε φάρμες (Shree Padre for Adike Patrike)
Απαξ και κοπεί από το δέντρο, αντέχει από μία ως δύο εβδομάδες, ο καλύτερος τρόπος να συντηρηθεί είναι είτε μέσα σε κονσέρβες είτε αποξηραμένο σε λωρίδες. Στην Αμερική είναι αρκετά γνωστό μεταξύ χορτοφάγων και βίγκανς, κυρίως εξαιτίας της γεύσης που αποκτά μετά από περίπου μία ώρα μαγειρέματος, που θυμίζει εκείνη του χοιρινού. Μια βόλτα σε μαγειρικά μπλογκς θα σας πείσει…
Τρώγεται το ίδιο ευχάριστα ώριμο, όταν πια μαλακώσει και νοστιμέψει, ή άγουρο, όταν η υφή του θυμίζει περισσότερο πατάτα (garrettziegler/Flickr)
Και ενώ εκατομμύρια νοικοκυριά σε Βιετνάμ, Μπαγκλαντές, Μαλαισία, και αρκετές ακόμα περιοχές της νότιας και νοτιοανατολικής Ασίας, ενσωματώνουν εδώ και χρόνια το φρούτο στα μαγειρέματά τους, η Ινδία παραμένει διστακτική. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της Ζερέγκα, παραδοσιακά το jackfruit φέρει την ονομασία «φρούτο του φτωχού» και δύσκολα οι Ινδοί θα το αγόραζαν, γιατί φυτρώνει παντού στη χώρα. «Η χώρα μου αφήνει τη μερίδα του λέοντος από αυτά τα πολύτιμα φρούτα να σαπίζει», αναφέρει ο Σρι Πάντρε, δημοσιογράφος που ζει στην Κεράλα της Ινδίας και βρίσκει την αδιαφορία ενοχλητική. Ο ίδιος, συντάκτης σε ινδικό περιοδικό που κυκλοφορεί εδώ και 27 χρόνια, έχει δημοσιεύσει πάνω από 16 άρθρα αφιερωμένα στην αξία του φρούτου, ενώ βοηθά και στη διοργάνωση φεστιβάλ που στόχο έχουν εξοικειώσουν τον κόσμο με τις αμέτρητες χρήσεις του.
Είναι μακράν το μεγαλύτερο φρούτο που μεγαλώνει σε δέντρο, το βάρος του ξεκινά από 5 και φτάνει ως τα 50 κιλά (shesimmers.com)
Λόγω της προσαρμόστικότητάς του στις συνθήκες καλλιέργειας, ο Πάντρε εκτιμά ότι οι αγρότες στην Ινδία θα μπορούσα να κερδίσουν περίπου 151 δολάρια ανά δέντρο, εξαιτίας των διαφορετικών προϊόντων που μπορεί να χαρίσει ένας και μόνο καρπός. «Πέντε διαφορετικά υλικά σε ένα φρούτο!», τονίζει, «δεν υπάρχει κανένα άλλο είδος που να μπορεί να αξιοποιηθεί με τόσους τρόπους: ο φλοιός, η σάρκα, η κόλλα, το χρώμα, το αλεύρι…».
Σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας, το μέσο μηνιαίο εισόδημα στην Ινδία είναι 295 δολάρια, αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς πόσο θα μπορούσε να το ενισχύσει η συστηματική καλλιέργεια του φρούτου. Η καλλιέργειά του είναι κατά πολύ ευκολότερη από το σιτάρι ή το καλαμπόκι, καθώς δεν χρειάζεται μεταφύτευση. Βέβαια υπάρχουν και εμπόδια. Η συγκομιδή και η επεξεργασία του σήμερα είναι επίπονη, τα μηχανικά μέσα λιγοστά, ενώ χρειάζεται μια οργανωμένη εξαγωγική πολιτική ώστε να μετατραπεί σε επικερδή επιχείρηση για την Ινδία – πέρα από μια πολύτιμη πηγή τροφής για τους κατοίκους της. Μα, όπως όλα δείχνουν, αξίζει τον κόπο.
Πώς όμως αυτό το τροπικό φρούτο θα μπορούσε να σώσει τον κόσμο από την πείνα; Σύμφωνα με τον Εθνικό Τροπικό Βοτανικό Κήπο ( NTBG ) , πάνω από το 80 % των υποσιτισμένων του κόσμου ζουν σε τροπικές ή υποτροπικές περιοχές, ακριβώς το είδος του περιβάλλοντος που είναι ιδανικό για την καλλιέργεια αρτόδεντρων. Αυτά τα δέντρα είναι πολύ εύκολο να διατηρηθούν και μπορούν να προσφέρουν μια αφθονία φρούτων για δεκαετίες .
Οργανώσεις όπως η Global Breadfruit καιτο Ινστιτούτο Breadfruit NTBG είναι αφιερωμένες στην προώθηση του συγκεκριμένου φρούτου και την εξάπλωση του σε σε περιοχές του κόσμου που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
«Κάθε φορά που φυτεύουμε ένα από αυτά τα δέντρα, είναι ένα βήμα προς την καταπολέμηση της πείνας στην εκάστοτε χώρα» δήλωσε ο Τζος Σνάιντερ γεωπόνος και συνεργάτης στην Global Breadfruit
Ο Σνάιντερ έχει ασχοληθεί με τη βοτανολογία καισυνεργάζεται με το Ινστιτούτο Breadfruit στη Χαβάη για να αναπαράγει αρτόδεντρα και να τα εξάγει σε μερικές από τις φτωχότερες περιοχές του κόσμου. Τα μαγικά αυτά φρούτα έχουν ήδη εισαχθεί στην Αϊτή, όπου τα αρτόδεντρα που φυτεύτηκαν πρόσφατα ταΐζουν τουλάχιστον 1.000 ορφανά κάθε μέρα .
Το φρούτο των αρτόδεντρων επίσης γνωστό ως Ούλου, είναι βασικός πυλώνας στη διατροφή της Χαβάης και της Πολυνησίας για αιώνες. Ενας αρχαίος μύθος από τη Χαβάη αφηγείται την ιστορία του θεού Κου, ο οποίος λέγεται ότι έσωσε την οικογένειά του από την πείνα θάβοντας τον εαυτό του στο έδαφος και παράγοντας έτσι το αρτόδεντρο. Τώρα, οι ανθρωπιστικές οργανώσεις ελπίζουν ότι η θυσία του θεού Κου θα προσφέρει μία βιώσιμη λύση για όλη την ανθρωπότητα.
