ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΡΑΚΙΟΥΛΑΧ || karakioulach@gmail.com
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακήρυξε σε πανδημία τον κορωνοϊό. Ανά τους αιώνες έχουν καταγραφεί πανδημίες γρίπης οι οποίες αποδεκάτισαν εκατομμύρια κόσμο. Η ThessNews καταγράφει τις πιο «φονικές» πανδημίες γρίπης από τον μεσαίωνα μέχρι τις μέρες μας.
Η γρίπη δεν είναι φαινόμενο του 20ου αιώνα όπως οι περισσότεροι θα έχουν ως σημείο αναφοράς την φονική ισπανική γρίπη που θέρισε περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως την περίοδο 1918-1919.
Η «γρίπη» είναι δάνειο από την γαλλική λέξη grippe – αγγλικά grip- που σημαίνει αρπάζω, πιάνω και ονομάσθηκε influenza το 1357, ιταλικός όρος που σημαίνει επιρροή διότι τότε πίστευαν ότι οι ασθένειες προκαλούνταν από την επίδραση των άστρων στον οργανισμό μας.
Από την αρχαιότητα
Επιδημίες που είχαν όμοια χαρακτηριστικά με την γρίπη καταγράφονται από την αρχαιότητα.
Το 415 π.Χ σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελό, μια επιδημία με όμοια χαρακτηριστικά της γρίπης αποδεκάτισε τον Αθηναϊκό στρατό στη Σικελία. Σύμφωνα με τους ιστορικούς η επιδημία αυτή συνέβαλε στην πτώση της πόλης- κράτους των Αθηνών το 404 π.Χ.
Για πρώτη φορά η γρίπη περιγράφεται με επιστημονικά κριτήρια από τον Ιπποκράτη το 412 π.Χ. Έκτοτε η γρίπη έχει απασχολήσει μέχρι σήμερα τους επιστήμονες οι οποίοι ανά τους αιώνες είχαν να αντιμετωπίσουν 12 πανδημίες γρίπης. Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές 31 πιθανές πανδημίες, 12 αποδεδειγμένες και οι 3 καταγεγραμμένες τον 20ο αιώνα.
Η πρώτη πανδημία γρίπης εμφανίζεται το 16ο αιώνα
Η πρώτη πανδημία γρίπης καταγράφεται το 1580 μ.Χ και έχει την μορφή οξείας αναπνευστικής νόσου. Εξαπλώνεται παγκόσμια και προσβάλλει το 90% του πληθυσμού σε Ασία, Αφρική, Ευρώπη και Αμερική. Οι γιατροί αντιμετωπίζουν τους ασθενείς προκαλώντας τους αιμορραγία και ίσως για αυτό, σύμφωνα με τις πηγές, η θνησιμότητα ήταν τόσο μεγάλη.
Από τον 16ο αιώνα και μετά οι πανδημίες της γρίπης σημειώνονται με περιοδικότητα 10-30 χρόνια, περίπου 3 πανδημίες κάθε αιώνα.
Στις χώρες όπου ξεκινούν οι πανδημίες, όπως στην Κίνα, καταγράφεται μεγάλος πληθυσμός και συμβίωση ανθρώπων και ζώων. Οι επιστήμονες παρατηρούν ότι από τον γενετικό ανασυνδυασμό ιών του ανθρώπου και του ζώου προκύπτουν νέοι ιοί.
Πανδημίες γρίπης αναφέρονται στις περιόδους 1729-1730, 1732-1733, 1781-1782, 1830, 1833-1834, 1847-1848.
Η πρώτη Ασιατική γρίπη εκδηλώνεται την περίοδο 1889 – 1890. Ξεκίνησε τον Μάιο του 1889 στην Μπουχάρα του Ουζμπεκιστάν και μέσα σε πέντε μήνες εξαπλώνεται ως τον Καύκασο. Πολύ γρήγορα μεταδόθηκε σε Βόρεια και Νότια Αμερική, Ινδία και Αυστραλία. Το στέλεχος του ιού ήταν το Η2Ν8, επιθετικό και με πολύ υψηλό δείκτη θνησιμότητα με αποτέλεσμα περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι να χάσουν την ζωή τους.
Η φονική γρίπη του 20ου αιώνα
Η φονική γρίπη του 1918-1919, η Ισπανική γρίπη, καταγράφεται ως η σοβαρότερη απ όλες τις πανδημίες στην νεώτερη ιστορία.
Κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, παρουσιάζονται τα πρώτα κρούσματα σε στρατιωτικό κέντρο εκπαίδευσης των ΗΠΑ, στο στρατόπεδο Φούνστον του Κάνσας και από εκεί οι στρατιώτες μεταφέρουν τον ιό σε όλη την Ευρώπη.
Η γρίπη ονομάζεται «πυρετός της Φλάνδρας» και προσβάλει διαδοχικά την Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία, την Ισπανία την Ελβετία την Ιταλία, την Γερμανία και την Ρωσία με αποτέλεσμα μέσα σε λίγους μήνες να μολύνει το 2,5-5% του πληθυσμού. Η ασυνήθιστα φονική γρίπη προσβάλλει κυρίως ηλικιακές ομάδες 25-35 ετών και επιδεινώνει παθολογικές καταστάσεις όπως η φυματίωση, η ιλαρά, η βρογχίτιδα και τις καθιστά θανατηφόρες. Μέσα σε αυτήν την πανδημία η απομόνωση των ασθενών δεν μπορεί να επιτευχθεί και μέσα σε λίγους μήνες η ισπανική γρίπη εξόντωσε πάνω από το 1,5-2% του παγκόσμιου πληθυσμού δηλαδή πάνω από 30 εκατομμύρια ανθρώπους.
Οι Εσκιμώοι στην Αλάσκα αποδεκατίζονται, στις ΗΠΑ καταγράφονται 600.000 θύματα, στην Γαλλία 400.000 και στο Ηνωμένο Βασίλειο 200.000. Στην Ινδία ο αριθμός των θυμάτων έφτασε τα 20 εκατομμύρια.
Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις είχε 40-50 εκατομμύρια θύματα παγκοσμίως.
Η ισπανική γρίπη ήταν στέλεχος του ιού Η1Ν1 το οποίο με βάση τα τελευταία δεδομένα, αναδύθηκε από τα πτηνά. Ιστολογικά και βακτηριολογικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι η μεγάλη πλειονότητα των θανάτων σ’ αυτήν την πανδημία δεν ήταν αποτέλεσμα του ιού της γρίπης αυτού καθαυτού αλλά δευτερογενούς πνευμονίας από κοινά παθογόνα μικρόβια (πνευμονιόκοκκος , στρεπτόκοκκος Α).
1957-1958:2 εκατομμύρια πέθαναν από την Ασιατική γρίπη
Το 1957 εκδηλώνεται η Ασιατική γρίπη η οποία επηρεάζει σχεδόν όλες τις χώρες και προκαλεί πανδημία. Ανιχνεύεται στην Κίνα τον Φεβρουάριο του 1957 και εξαπλώνεται ως τον Ιούνιο στις ΗΠΑ. Μόνο στις ΗΠΑ καταγράφονται από την γρίπη 70.000 θάνατοι. Σε όλο τον κόσμο κόστισε την ζωή σε δυο εκατομμύρια ανθρώπους.
1968: εκδηλώνεται η γρίπη του Hong- Kong
Η γρίπη του Hong- Kong, η τρίτη μεγαλύτερη πανδημία του αιώνα ξεσπά το 1968, ανιχνεύεται στο Hong –Kong τo στέλεχος του ιού Η3Ν2 και εξαπλώνεται το ίδιο έτος στις ΗΠΑ. Μόνο στις ΗΠΑ πεθαίνουν 34.000 άνθρωποι, ενώ σε παγκόσμια κλίμακα αποδεκατίζει ένα εκατομμύριο άτομα.
Στις 11 Ιουλίου του 2009 έχουμε μια νέα γρίπη που χαρακτηρίστηκε ως η γρίπη των χοίρων. Ονομάστηκε έτσι διότι αυτός ο νέος ιός έμοιαζε αρκετά με τον ιό που προσβάλλει τους χοίρους. Πρόκειται για τον ίδιο ιό Α(Η1Ν1) που προκάλεσε την φονική γρίπη του 1918. Ο νέος ιός πρωτοαναγνωρίστηκε σε 2 παιδιά από την Καλιφόρνια που είχαν επιστρέψει από ταξίδι στο Μεξικό. Πολύ γρήγορα εντοπίσθηκαν και άλλα κρούσματα στην περιοχή του Μεξικού.
Μεταξύ των περιόδων αυτών που εκδηλώθηκαν οι μεγάλες επιδημίες ή πανδημίες της γρίπης, υπήρξαν και πολλές μικροεπιδημίες οι οποίες προκάλεσαν λιγότερους θανάτους όπως:
Η γρίπη των χοίρων που εκδηλώθηκε στις ΗΠΑ τα έτη 1976, 1986, 1988 και το 1993 στην Ολλανδία.
Η γρίπη των πουλερικών, εκδηλώθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1995, το 1997 και 2003 στο Hong-Kong και το 2004 στο Βιετνάμ.
Η γρίπη της πάπιας του Πεκίνου το 2013.
