Τα όνειρα είναι μια πτυχή της ανθρώπινης ζωής με μπόλικο υλικό για ανάλυση και αρκετά έντονη παρουσία στην ανθρώπινη ιστορία: αν το ψάξεις θα βρεις από προφητικά όνειρα γεμάτα οιωνούς, φυλές όπως οι Senoi που τους έδιναν μεγάλη σημασία, σαμάνους που τα χρησιμοποιούν στις μαγικές πρακτικές τους, άτομα που συμβουλεύονται ονειροκρίτες έως χαλαρή κουβεντούλα σε καφεδάκι με φίλους για αυτά και φυσικά τη μαυροτσεμπερωμένη γιαγιά (ή καμιά φορά όχι τόσο μαυροτσεμπερωμένη και όχι τόσο γιαγιά) που μέσα στα όνειρά της βλέπει από τον πεθαμένο παππού να της μιλάει έως διάφορους αγίους / θεούς / αγγέλους / δαίμονες να δίνουν συμβουλές και προστάγματα — όλα φυσικά εντός των δικών της πλαισίων αναφοράς.
Από άποψη ερμηνείας του τι είναι ένα όνειρο, πάλι θα δεις πολλές απόψεις. Κάποιοι λένε ότι είναι τυχαίες εκφορτίσεις νευρώνων καθώς κοιμάσαι, άνευ σημασίας, κυριολεκτικά δηλαδή εγκεφαλοκλανίδια. Αντίθετα άλλοι τα θεωρούν μεγάλης σημασίας, διότι λένε πως κατά την διάρκεια του ονείρου και του ύπνου, ο εγκέφαλος κρατιέται ενεργός και ισχυροποιεί συμπεριφορές και μνήμες του ξύπνιου.
Αυτοί που ψάχνουν “Αλήθειες” με το Άλφα Κεφαλαίο -και δεν την βρίσκουν τόσο στην καθημερινή ζωή (διττό τούτο)- θα στο δέσουν κάπως με την Αλήθεια, συνήθως με μεταφυσικές αναφορές σε αιθερικά και αστρικά πεδία. Άλλοι θεωρούν πως τα όνειρα περιέχουν υλικό απο το υποσυνείδητο, στοιχεία που επεξεργάζεσαι εσύ ή ο εγκέφαλός σου, αναλόγως σε ποιά σχολή σκέψης ανήκεις. Προς το παρόν θα μείνω στις “ρηχές και άνοστες” ακτές αυτού του ωκεανού, σε νευροβιολογικά δεδομένα.
Χοντρικά τον ύπνο μπορούμε να τον χωρίσουμε σε δύο στάδια, τον NREM και τον REM ύπνο. Το πρώτο σημαίνει “non-rapid eye movement” και το δεύτερο “rapid eye movement”. Για να μην κουράσω πολύ το τσερβέλο σου και για να φτάσουμε στο ενδιαφέρον μέρος αυτού του άρθρου, τα όνειρα λαμβάνουν χώρα στο REM κομμάτι του ύπνου.
Εξωτερικά χαρακτηρίζεται από έντονη κίνηση των ματιών κάτω από τα βλέφαρα (αν και υπάρχουν κάποια τελευταία δεδομένα πως και ο NREM ύπνος ίσως να έχει κάτι σαν όνειρα). Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως κατα την διάρκεια του ύπνου και των ονείρων, ο εγκέφαλός σου “κλείνει” την μετάδοση σημάτων στους μύες σου διότι αυτός κατα την διάρκεια ενός ονείρου δουλεύει πάνω κάτω το ίδιο όπως και στον ξύπνιο σου, με αποτέλεσμα αν δεν το έκανε, αν έβλεπες στο όνειρό σου να τρέχεις θα… άρχιζες να τρέχεις μέσα στον ύπνο σου (εδώ ψάξε “Rapid eye movement behavior disorder” να δείς τι εννοώ!).
Η παραπάνω δήλωση φυσικά είναι πολύ Pop science, άρα και ανακριβής σε πολλά σημεία, παραδέξου το όμως Γιάννη, δεν έρχεσαι εδώ για να διαβάσεις σκληρή επιστήμη! Αν θές να μάθεις παραπάνω για τον REM ύπνο και τα διάφορα στάδια του ύπνου, πιο αναλυτικά, δεν έχεις παρα να χρησιμοποιήσεις την δεξιότητά σου στο Google-Fu και θα βρείς κάτι παραπάνω απο επαρκείς πηγες.
Σου έχει τύχει όμως ποτέ καθώς ονειρεύεσαι να συνειδητοποιήσεις πως αυτό που βλέπεις είναι ένα όνειρο; Έχεις νιώσει αυτή την καταπληκτική αίσθηση ελευθερίας μέσα στο όνειρό σου, με αποτέλεσμα συνήθως να προσπαθήσεις να πετάξεις και μετά από “ολιγόλεπτη” πτήση να χάσεις τον έλεγχο και να στουκάρεις κάπου τερματίζοντας έτσι το όνειρο;
Αυτό που βίωσες ονομάζεται “συνειδητό” ή “διαυγές” όνειρο (lucid dream) και δεν είσαι ο μόνος που το βίωσε, join the club! Το κλαμπ μάλιστα είναι τόσο μεγάλο ώστε να ονομάζεται “ονειροναυτική” και αυτοί του το εφαρμόζουν συχνά ή το μελετάνε να ονομάζονται “ονειροναύτες”.
Ένας από αυτούς τους ονειροναύτες είναι και ο Dr Stephen LaBerge, ένας ψυχοφυσιολόγος, ο οποίος ίδρυσε το The Lucidity Institute, ένα ίδρυμα το οποίο μελετάει τα συνειδητά όνειρα και έχει αναπτύξει μεθόδους για επίτευξη διαυγών ονείρων κατά βούληση. Ένα απο τα επιστημονικά επιτευγματά του, ένα απο τα “ωραία” του, ήταν να αποδείξει στην επιστημονική κοινότητα πως όντως κάποιος μπορεί να ελέγχει τα όνειρά του και αυτό το έκανε με αρκετά έξυπνο τρόπο: συμφώνησε με τους συναδέλφους του να κουνήσει τα μάτια του με συγκεκριμένο τρόπο εν μέσω ονείρου, πράγμα που, αν το κατάφερνε, θα φαινόταν σε έναν εξωτερικό παρατηρητή ως ίδια κίνηση. Τον συνέδεσαν λοιπόν σε έναν ηλεκτροεγκεφαλογράφο για να δούν πότε θα έμπαινε σε φάση ύπνου REM και… τα κατάφερε! Αυτός μέσα στο όνειρό του κουνούσε τα ονειρικά μάτια του ακολουθώντας το ονειρικό του δάχτυλο με τον προσυμφωνημένο τρόπο. Φυσικά κάτι τέτοιο θέλει τρομερές ικανότητες στην πρόκληση και έλεγχο των συνειδητών ονείρων, κάτι για το οποίο αναπτύχθηκαν πολλές μέθοδοι.
Πρώτα απ’ όλα, αν θες να επιτύχεις συνειδητά όνειρα, πρέπει να κάνεις λίγη προεργασία. Μπορείς να κρατάς ένα ονειρολόγιο δίπλα στο κρεββάτι, ένα τετράδιο που με το που ξυπνάς ή καθώς πίνεις τον καφέ σου στην κουζίνα να γράφεις για τα όνειρα που είδες το προηγούμενο βράδυ. Δεν χρειάζεται να γράφεις τα έπη του Gilgamesh κάθε φορά, αρκούν απλά μια-δυο αράδες από ότι αχνοθυμάσαι. Αυτό είναι βασικό να γίνει όταν είσαι φρεσκοξυπνημένος και θυμάσαι λεπτομέρειες που αργότερα θα ξεχάσεις. Μπορείς να το κάνεις και online αν έχεις χρόνο στο Lucidpedia, ένα site που παρέχει αρκετά εργαλεία για την ανάλυση της πορείας σου στον ονειρόκοσμο, σαν ένα online προσωπικό ονειρολόγιο.
Η καταγραφή των ονείρων σε ονειρολόγιο εξυπηρετεί δυο σκοπούς: εξασκείς την μνήμη σου στο να κάνει ανάκληση ονείρων και “δηλώνεις” στον εαυτό σου οτι ασχολείσαι με τα όνειρα οπότε “το έχει κατα νού” κατα την διάρκεια του ύπνου. Επίσης το ονειρολόγιο μπορεί να σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις μοτίβα στα όνειρά σου, είτε αυτά αφορούν γεγονότα που συμβαίνουν συχνά στα όνειρά σου, οπότε θα μπορούσες να τα χρησιμοποιήσεις για να αναγνωρίσεις πότε ονειρεύεσαι ή θα μπορούσες να αναλύσεις το υποσυνείδητο υλικό που πιστεύεις πως σχετίζεται με οτιδήποτε που σε προβληματίζει.
Στην συνέχεια, μια πολύ βασική μέθοδος είναι ο “έλεγχος πραγματικότητας” (reality check). Η ερώτηση που θέτει είναι πολύ απλή: “ονειρεύομαι τώρα;“. Έχεις δεί την ταινία Waking Life; Μήπως έχεις δεί την ταινία Inception όπου περιέχει το ποετικότατο συνειδητό “Όνειρο μέσα σε όνειρο” θέμα συμπληρωμένο με ψευδείς αφυπνήσεις.Αλήθεια πως είσαι τόσο σίγουρος ότι τώρα είσαι ξύπνιος, μήπως ονειρεύεσαι; Πάρε τα μάτια σου από την οθόνη, κοίτα τον τοίχο και μετά ξανακοίτα αυτό το κείμενο: στα όνειρα τα κείμενα αλλάζουν και τα γράμματα παραμορφώνονται όταν τα ξανακοιτάς.
Ο έλεγχος πραγματικότητας συνίσταται από την ερώτηση σε τακτά διαστήματα στον εαυτό σου αν ονειρεύεσαι, στο να διπλοτσεκάρεις και να διπλοσκέφτεσαι αν αυτά που συμβαίνουν όντως γίνονται γύρω σου. Στα όνειρα συνήθως οι διακόπτες για τις λάμπες δεν λειτουργούν, στα χέρια σου μακραίνουν τα δάχτυλά σου, τα ηλεκτρονικά ρολόγια αν τα κοιτάξεις και τα ξανακοιτάξεις μετά απο λίγο εμφανίζουν περίεργα σύμβολα στο display τους, τα κείμενα αλλάζουν μπροστά στα μάτια σου, κοινώς πολλά πράγματα που είναι “σταντέ” στον ξύπνιο σου, μέσα στα όνειρα δυσλειτουργούν.
Η εξάσκηση στους ελέγχους πραγματικότητας σιγά-σιγά θα περάσει μέσα στα όνειρά σου, με αποτέλεσμα να τα κάνει συνειδητά. Ίσως κάνει και εσένα γενικότερα πιο συνειδητό. Εδώ που τα λέμε, οι “έλεγχοι πραγματικότητας” γενικά αξίζουν: ουκ ολίγες φορές έχω δεί τον εαυτό μου ή άλλα άτομα να παρανοούν ακόμα και για πράματα του ξύπνιου, άλλα να έχουν συμβεί και άλλα να έχουν καταλάβει / ακούσει / δει -και να κόβουν και το πουλί τους πως δεν παίζει να κάνουν λάθος!- σε επίπεδο που να αναρωτιέσαι αν ο Πανούσης σε συνεργασία με τον Πουλικάκο ρίχνουν ακόμα LSD στα υδραγωγεία (αν και τα αποτελέσματα που βλέπω για datura μου φέρνουν εμένα…).
Τα παραπάνω θέτουν τις βάσεις για να αξιοποιήσεις τεχνικές πρόκλησης συνειδητών ονείρων, όπως το μνημονικά προκαλούμενο συνειδητό όνειρο (MILD, Mnemonic Induced Lucid Dream), το συνειδητά προκαλούμενο συνειδητό όνειρο (WILD, Wake Induced Lucid Dream) και η μέθοδος ξύπνα και ξαναγύρνα στο κρεβάτι (WBTB, Wake-Back-to-Bed). Ακούγονται βαρβάτες αλλά στην πράξη τους είναι πολύ απλές:
Ο κεντρικός τους άξονας βασίζεται στο ότι ενασχόληση με τα όνειρα προτού κοιμηθείς, καθώς εισέρχεσαι στον ύπνο ή καθώς ξυπνάς και ξαναπέφτεις για ύπνο, πιθανότατα θα τα φέρει ως θέμα μέσα στα όνειρά σου και θα σε κάνει είτε να αναρωτηθείς αν ονειρεύεσαι, είτε να μπείς πλήρως συνειδητός στο όνειρο. Για εκτενέστερες πληροφορίες επι του θέματος υπάρχει μια σελίδα ολόκληρη αφιερωμένη στην ονειροναυτική, ο οδηγός συνειδητών ονείρων του LD4all που κάποια μορτάκια το μετέφρασαν στα ελληνικά. Ρίξε μια ματιά, μην πάει άπατος ο κόπος τους!
Ωραία και καλά τα παραπάνω, δεν τρώνε και πολύ χρόνο οπότε δεν μπορείς να ισχυριστείς έλλειψη χρόνου για την απραγία σου, αλλά… γιατί να έχεις συνειδητά όνειρα; Τι εξυπηρετεί; Φαντάσου το σαν να σου ανήκει το Matrix ή για τους πιο παλιούς σαν να έχεις το Holodeck του StarTrek κάθε βράδυ δικό σου χωρίς ο κεντρικός υπολογιστής να αποθηκεύει τις ανώμαλες προτιμήσεις σου και να σε κάνει βούκινο σε όλο το πλήρωμα ο Captain Jean-Luc Picard όταν κάνει review τα logs.
Για τα πιο τρελαμένα τέκια, φαντάσου το σαν το πιο προηγμένο σύστημα Fully Immersive Virtual Reality, που αντλεί δεδομένα απο την μνημονική σου βάση δεδομένων και τα αναδομεί σε ένα procedurally generated περιβάλλον όπουθα βρείς αρκετή αυτονομία στους χαρακτήρες και τα γεγονότα του (τα μίλησα τα γαλλικά πάλι είχα δεν είχα!).
Στα συνειδητά σου όνειρα μπορείς να πετάξεις στους ουρανούς — θα φάς αρκετό χρόνο σε αυτό στην αρχή, να εξερευνήσεις ωκεανούς, να προσκαλέσεις σε βραδινό punk rock γεύμα την Emily DaVinci μαζί με την Σάπια Ραχήλ, να παίξεις, να γελάσεις, να φωνάξεις τον Luis Garavito και τον Yang Xinhai για το πάρτυ-έκπληξη που υποσχέθηκες στον κολλητό σου και λοιπές ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Οι μεταφυσικούληδες της παρέας μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν ( ή να τα ταυτίσουν, αυτά και άλλα υπναγωγικά φαινόμενα) για αστρικές και αιθερικές βολτούλες, για μελέτη εξωσωματικών εμπειριών (OOBE, out of body experience) ή για οτιδήποτε θεωρούν πως εξυπηρετεί τους σκοπούς τους.
Το περιβάλλον των συνειδητών ονείρων όμως με τις ιδιαιτερότητες που έχει -συγκεκριμένα το ότι ΔΕΝ έχεις τον πλήρη έλεγχο του τι θα συμβεί- μπορεί να αποτελέσει και μια πλατφόρμα εξάσκησης χωρίς “κίνδυνο” για δραστηριότητες όπως κοινωνική δεξιότητα, ή όπως και για εξερεύνηση των κινήτρων σου ως άτομο, εξερεύνηση του ψυχισμού σου σαν μια μέθοδος δηλαδή “ψυχοναυτικής”. Αν θεωρήσεις πως το υλικό απο το οποίο τροφοδοτείται το όλο ονειρικό περιβάλλον είναι δικό σου υλικό, τότε μπορείς να καταλάβεις τις πραγματικά εκπληκτικές δυνατότητες που σου προσφέρονται αν καταφέρεις να είσαι συνειδητός μέσα στα όνειρά σου! Χμμμ, κάτσε να βάλω και το δόλωμα στο αγκίστρι μπας και το τσιμπήσεις:
Αξίζει μια προσπάθεια, έστω και για να πετάξεις λίγο γύρω απο το οικοδομικό σου τετράγωνο, δεν νομίζεις;
Πηγη:http://fridge.gr/
