Συμπεριφορά, αλλαγές, αιτίες και αφορμές που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις σχέσεις.
Ο έρωτας, η εξάρτηση και η ζήλεια είναι έννοιες διαχρονικές, σύνθετες και συναντώνται στο πλαίσιο της εσωτερικής μας αναζήτησης, ωριμότητας και ολοκλήρωσης.
Την έννοια του έρωτα θα μπορούσαμε να την κατανοήσουμε πιο εύκολα αν τη φανταστούμε ως ένα συνεχές όπου στον ένα πόλο υπάρχει ο έρωτας της εξάρτησης και στον άλλο η ανιδιοτελής αγάπη. Στην ανιδιοτελή αγάπη, ο σύντροφος προσδοκά το καλύτερο για το ταίρι του ανεξάρτητα αν συνεχίσει να είναι μέρος της ζωής του ή όχι. Προσδοκά πρωτίστως να προσφέρει αγάπη και μετά να πάρει. Χαίρεται με την ευτυχία του συντρόφου του έστω και αν δεν περιλαμβάνει αυτόν μέσα.
Ο έρωτας της εξάρτησης από την άλλη πλευρά, είναι ένα είδος αγάπης, η οποία εκφράζεται ως εξάρτηση στο πρόσωπό του συντρόφου μας. Όταν κάποιος είναι εξαρτημένος από ένα άλλο άτομο σημαίνει ότι δεν μπορεί με τίποτα να ζήσει ευτυχισμένος χωρίς αυτό, να βρίσκεται ή να περάσει καλά μακριά του.
Τέτοιου είδους σχέσεις δημιουργούν ενοχές, εντάσεις και συχνά κακομεταχείριση. Για παράδειγμα πολύ συχνά στην καθημερινότητά του το ζευγάρι έχει να αντιμετωπίσει την παρακάτω εικόνα.. «Που είσαι; Γιατί δεν με πήρες τηλέφωνο ενώ τελείωσες τη δουλειά πριν λίγο; Πάλι θα βγεις με τους φίλους σου; εμένα πότε θα με δεις;».
Όταν η σχέση είναι εξαρτητική ή όταν ο ένας από τους δύο είναι περισσότερο εξαρτημένος, τότε απαιτεί όλες τις ελεύθερες ώρες τους να τις περνάνε μαζί. Δεν υπάρχει προσωπικός χώρος και χρόνος, ενώ όταν ζητείται κάτι τέτοιο από τον σύντροφο, αυτό ερμηνεύεται ως απόρριψη.
Το εξαρτημένο άτομο έχοντας χαμηλή αυτοεκτίμηση, πεπεισμένο ότι δεν αξίζει, αισθάνεται συνεχώς απόρριψη ανεξαρτήτου ερεθίσματος από τον σύντροφό του που οποιαδήποτε και αν είναι η εκάστοτε συμπεριφορά του, πιστεύει ότι δεν τον αγαπάει πραγματικά. Η πεποίθηση του αυτή τον οδηγεί σε ένα προτετελεσμένο, ατελείωτο κυνήγι της ουτοπικής αγάπης που καταλήγει σε συναισθήματα θυμού και απογοήτευσης.
Ο έρωτας της εξάρτησης εγκλείει μέσα του μεγάλη εσωτερική δύναμη και ισχύ και συχνά τροφοδοτεί με ενέργεια συμπεριφορές ζηλοτυπικού τύπου. Πολύ συχνά ο εραστής ή η ερωμένη φτάνει σε ακραίες συμπεριφορές στην προσπάθειά του να ελέγξει το σύντροφο και τη σχέση του και με αυτό τον τρόπο να αισθανθεί ασφαλής.
Ο άνθρωπος που ζηλεύει παθολογικά συνήθως είναι και αυτός που αισθάνεται περισσότερο ανασφαλής και συνεπώς είναι πιο εξαρτημένος. Έχει απόλυτη ανάγκη και ταυτόχρονα απαιτεί να αγαπηθεί, ενώ ο ίδιος δεν είναι ικανός να αγαπήσει με τον ίδιο τρόπο που με τόσο πάθος το απαιτεί . Άλλες φορές γίνεται χειριστικός. Προσπαθεί χρησιμοποιώντας «σενάρια υποκριτικής», τη γοητεία, το χρήμα, το σεξ και άλλους πλάγιους τρόπους να μη χάσει «την πηγή» της προσωπικής του αξίας.
Ο έρωτας της εξάρτησης όντας απαιτητικός και απόλυτος εξασθενεί τον σύντροφο που στην προσπάθεια να διαφυλάξει την ασφάλεια της σχέσης, σταδιακά διαβρώνει τα θεμέλια της, οδηγώντας την στον κορεσμό, στις εντάσεις και τελικώς στον χωρισμό. Ο έρωτας της εξάρτησης είναι παιδικός και ανώριμος στα χαρακτηριστικά του. Σε αρκετούς τομείς προσομοιάζει τη σχέση γονιού – παιδιού, με τη μόνη διαφορά ότι στην ερωτική σχέση τα όρια του κάθε ατόμου είναι λιγότερο διακριτά.
(κείμενο: Κυριάκος Κουρούσιας, επιστημονικός συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ψυχικής & Σεξουαλικής Υγείας)
Τι οδηγεί στην απιστία; Είναι διαφορετικοί οι λόγοι για τον άντρα και τη γυναίκα;
Όλοι οι άνθρωποι είναι αναπόφευκτο κάποια στιγμή στη ζωή τους να συναντήσουν κάποιον, που θα τους οδηγήσει έστω και να σκεφτούν να απατήσουν τον σύντροφό τους. Το σίγουρο είναι ότι δεν ανταποκρίνονται όλοι στον πειρασμό με τον ίδιο τρόπο. Για κάποιους η απιστία είναι κάτι το συχνό και απλό, για άλλους είναι κάτι το ανεπίτρεπτο και για κάποιους άλλους η απιστία είναι κάτι που δεν τους απασχολεί παρά μόνο αν συναντήσουν κάτι πολύ ξεχωριστό στη ζωή τους.
Η έλλειψη επικοινωνίας, η σεξουαλική στέρηση, ένα σεξουαλικό πρόβλημα, η ανάγκη για αυτοεπιβεβαίωση, ο σύγχρονος τρόπος ζωής, η έλλειψη ικανοποίησης-σεξουαλική προσδοκία είναι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν στην απιστία και τα δύο φύλα.
Είναι αλήθεια ότι πιο συχνά ο άντρας μπορεί να καταφύγει στη λύση της απιστίας, η οποία θα τον ανακουφίσει από τα προβλήματα της σχέσης του, θα του αναζωπυρώσει το ερωτικό και σεξουαλικό του ενδιαφέρον και θα τον κάνει να νιώσει ποθητός, σεξουαλικός και ερωτεύσιμος.
Ο άντρας μέσα από την εξελικτική πορεία ψυχοσυναισθηματικής ωρίμανσης διαμορφώνει τον σεξουαλικό του ρόλο αναζητώντας την ικανοποίηση και την απόλαυση μέσα από τη συναισθηματική πληρότητα και την ηδονή που του προσφέρει η συντροφική σχέση. Ο σεξουαλικός ρόλος του άντρα προσδιορίζεται από την ψυχική ωρίμανση και τη βιολογική γνώση στην αναζήτηση της ηδονής.
Ο σύγχρονος άντρας είναι αρκετά επηρεασμένος από τις κοινωνικές επιρροές, οι οποίες του καλλιεργούν υπερβολικές προσδοκίες και τον βάζουν να κυνηγάει το τέλειο σεξ μέσα στη σχέση. Όταν δεν το έχει, μπορεί να νιώθει ανεπαρκής και να προσπαθεί να το βρει σε άλλες γυναίκες. Χαρακτηριστικό του άνδρα που απιστεί είναι ότι νιώθει νάρκισσος και πιστεύει ότι το σεξ εκτός σχέσης/γάμου θα τον κάνει να νιώσει δυνατότερος και κυρίαρχος.
Τα προβλήματα επικοινωνίας και σεξουαλικής ρουτίνας που μπορεί να αντιμετωπίζει σε συνδυασμό με το άγχος της επαγγελματικής του καριέρας τον κάνει να χρησιμοποιεί την απιστία σαν ένα μέσο διαφυγής από την καθημερινότητα.
Η γυναίκα φαίνεται ότι είναι πιο ισορροπημένη στον σεξουαλικό της ρόλο και μπορεί να εκφράζεται σεξουαλικά μέσα από τη σχέση της. Ωστόσο, η γυναίκα στην ηλικία των 30-40 ετών ζητάει αρκετή προσοχή και τρυφερότητα από τον άνδρα της, ενώ βλέπει το πόσο αρέσει και στο περιβάλλον της.
Στη 10ετία αυτή υπάρχει ο κίνδυνος να βάλει σε αμφισβήτηση τον τρόπο ζωής της, πίσω ίσως από κάποια συνηθισμένη εικόνα ρουτίνας, που μπορεί να την παρασύρει σε περιπέτειες. Σ’ αυτή την ηλικία ο γάμος, η μητρότητα, το επάγγελμα, ίσως να την κουράσουν και να θελήσει αλλαγές και ανανεώσεις και έτσι να οδηγηθεί στην αγκαλιά ενός άντρα που να ικανοποιήσει τις συναισθηματικές και σεξουαλικές της ανάγκες.
Αν η γυναίκα δεν μιλήσει στον άνδρα-σύντροφο, να του εξηγήσει το πώς νιώθει και να του ζητήσει να κάνουν μαζί αλλαγές , ώστε να ξαναβρούν αυτό που ο χρόνος, η μονοτονία και η καθημερινότητα τους πήρε, τότε το τρίτο πρόσωπο είναι πολύ εύκολο να περάσει την πόρτα της σχέσης ή του γάμου. Όταν μάλιστα η γυναίκα αισθανθεί ότι ο σύντροφός της την παραμελεί, της γυρίζει την πλάτη και αδιαφορεί, τότε είναι πιο επιρρεπής η ίδια στην απιστία. Αυτή η γυναίκα που θα νιώσει εγκαταλειμμένη εύκολα θα παρασυρθεί από κάποιον άλλον που θα την κάνει να νιώσει σημαντική και θα της προσφέρει αυτό που ο δικός της σύντροφος έχει ξεχάσει πια.
Η σταδιακή αποδυνάμωση της εικόνας του συντρόφου, η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, σα ρόλο και ταυτότητα μέσα στη σχέση, είναι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν στην απιστία. Συγκεκριμένα, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, ζητήματα που απασχολούσαν αρκετά την πρώτη περίοδο της σχέσης, όπως η συχνότητα και η διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, τα αισθήματα πόθου και πάθους που τρέφουν οι δύο σύντροφοι, η συνεχής αναζήτηση της παρουσίας του άλλου, δίνουν τη θέση τους στη λογική επεξεργασία της σχέσης και την προσδοκία για το μέλλον.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι ο σύντροφος κρίνεται όχι μόνο μέσα από την ερωτική επιθυμία και την αγάπη που τον διακατέχει για το ταίρι του, αλλά πολύ περισσότερο από την ικανότητά του να ανταποκριθεί στα νέα καθήκοντα και να προσαρμοστεί ικανοποιητικά στις απαιτήσεις του συντροφικού ρόλου, είτε αυτό αφορά οικονομικές διαστάσεις, είτε αφορά γονεϊκή ταυτότητα και ανάληψη αντίστοιχων ευθυνών. Στην περίπτωση λοιπόν που ο σύντροφος αδυνατεί, ή τουλάχιστον έτσι μεταφράζεται από εμάς, να ανταποκριθεί στις καινούργιες καταστάσεις, πολύ συχνά αυτό «μας κλειδώνει ερωτικά».
Τότε έρχεται η κατάλληλη στιγμή και το έδαφος είναι έτοιμο για να μπει το τρίτο πρόσωπο, το οποίο θα προσφέρει για τον άντρα μια καινούργια ανανεωτική εμπειρία στη σεξουαλικότητά του, αφού θα τον ανεβάσει ως αρσενικό, θα νιώσει ερωτικός και επιθυμητός. Η γυναίκα θα μπει σε αυτό πιο δύσκολα και πιο εγκεφαλικά, αφού θα βρει κάποιον που την ακούει, την καταλαβαίνει και την κάνει να αισθάνεται θηλυκό και της θυμίζει πόσο επιθυμητή και σεξουαλική είναι.
Ο Dr Θάνος Ασκητής είναι Νευρολόγος-Ψυχίατρος και Διδάκτωρ Ψυχιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, συνεργάστηκε η Χριστίνα Χουσιάδα, Ψυχολόγος στο Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας
