5 σκέψεις του Άλμπερτ Αϊνστάιν για τη ζωή, την ευτυχία και την επιτυχία. Και η εφαρμογή τους στην καθημερινότητα, από τον συγγραφέα Άλλαν Πέρσυ.
1. «Οι περισσότεροι άνθρωποι λένε ότι η νοηµοσύνη είναι που κάνει κάποιον µεγάλο επιστήµονα. Κάνουν λάθος. Το κυριότερο είναι ο χαρακτήρας».
Οι ειδικοί στην αυτοεκτίµηση πιστεύουν ότι ο χαρακτήρας αναπτύσσει κατά κάποιον τρόπο το δυναµικό που κάθε άνθρωπος φιλοξενεί µέσα του. Το ταλέντο είναι έµφυτο, όµως ο χαρακτήρας είναι το όχηµα που το βοηθάει ν’ ανθίσει και να το δουν οι άλλοι. Μεγάλα µυαλά της ανθρωπότητας έµειναν σε δεύτερο πλάνο, γιατί δε διέθεταν έναν χαρακτήρα που θα σηµατοδοτούσε τη διαφορά τους από τους άλλους, παρόλο που είχαν τις ικανότητες να κάνουν το δικό τους µπαµ στην ιστορία. Ο Γκαίτε αποσαφήνισε την ιδέα αυτή λέγοντας:
«Το ταλέντο µπορεί να καλλιεργηθεί στην ησυχία· ο χαρακτήρας µόνο στα γρήγορα ρεύµατα της ζωής».
Το ταλέντο είναι έµφυτο, όµως ο χαρακτήρας είναι το όχηµα που το βοηθάει ν’ ανθίσει και να το δουν οι άλλοι.
Και απόψεις όπως αυτές του Τζον Ντέιβισον Ροκφέλερ δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να εξαίρουν τη σηµασία του χαρακτήρα για την κατάκτηση της επιτυχίας: «Το σηµαντικό για έναν νέο είναι να εδραιώσει το χαρακτήρα του, ένα κύρος και µια αξιοπιστία.
Μαζί µε το να κάνεις το σωστό, το σηµαντικότερο είναι να ξέρει ο κόσµος ότι κάνεις το σωστό […]. Συνεπώς, αυτό στο οποίο πρέπει να εστιάσεις δεν είναι το πώς θα αποκτήσεις ένα στρογγυλό ποσό σε δολάρια, αλλά το πώς θα θεµελιώσεις τις βάσεις της επιτυχίας σου, πράγµα που σηµαίνει να δοµήσεις τον χαρακτήρα σου, το επαγγελµατικό σου κύρος, την αξιοπιστία σου απέναντι στους άλλους […] να κάνεις το σωστό και να αποκτήσεις καλή φήµη».
2. «Με ευχαριστεί να ταξιδεύω αλλά µισώ το να φτάνω κάπου».
Τα ταξίδια µάς επιτρέπουν να βλέπουµε καινούργιες οπτικές γωνίες, µας ανοίγουν ορίζοντες και κάνουν ευέλικτο το µυαλό µας. Όταν µιλάµε για ταξιδιώτες και συγγραφείς, είθισται να αναφέρουµε στην πρώτη θέση τον Μπρους Τσάτουιν, ο οποίος περιέφερε το σακίδιό του στο Αφγανιστάν, στην Ελλάδα, στην Αφρική, καταγράφοντας τις σκέψεις του σε επιστολές που κατόπιν θα αντέγραφε η χήρα του.
Αυτός ο µυστηριώδης αµφιφυλόφιλος νέος έγινε ένας από τους πιο γνωστούς Βρετανούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα, γοητεύοντας τον αναγνώστη µε τα συναισθήµατα και τις περιγραφές του για ό,τι έβλεπε και βίωνε. Άρχισε να εργάζεται από πολύ νέος σε έναν οίκο δηµοπρασιών, όπου τον διόρισαν διευθυντή του τοµέα του ιµπρεσιονισµού, όταν εντόπισε ένα πλαστό έργο του Πικάσο.
Παρότι ζούσε άνετα, ο Τσάτουιν είπε µια µέρα «Πάω στην Παταγονία» κι άφησε τη δουλειά του και µπαρκάρισε για ένα ταξίδι που δεν θα τελείωνε αν κάποια αρρώστια δεν του ακινητοποιούσε τα πόδια. Όλοι είµαστε, κατά κάποιον τρόπο, αειθαλείς ταξιδευτές και το ποσοστό ευτυχίας µας εξαρτάται από το να ξέρουµε να απολαµβάνουµε το ταξίδι αυτό καθαυτό. Πέθανε νέος, αφήνοντας µαρτυρίες για τα οδοιπορικά του στα τετράδιά του, όπου µιλούσε για ιδιαίτερα φλέγοντα θέµατα, όπως η δουλεία ή οι πεποιθήσεις διαφόρων λαών ιθαγενών.
Κατ’ εκείνον, τα ταξίδια του του έδωσαν «την ικανότητα να σκιαγραφήσει τον κόσµο µε δυο πινελιές». Σε συµφωνία µε την προαναφερθείσα φράση του Αϊνστάιν, µια ερώτηση που συνήθιζε να θέτει ο Τσάτουιν στα ταξίδια του ήταν η εξής: «Τι γυρεύω εγώ εδώ;». Και συµβαίνει στην ψυχή του γνήσιου ταξιδευτή να µην υπάρχει ένας σκοπός στο τέλος, αλλά η επιθυµία να παραµείνει σε κίνηση, το ίδιο όπως ένας επιστήµονας που δεν ολοκληρώνει ποτέ την έρευνά του. Όλοι είµαστε, κατά κάποιον τρόπο, αειθαλείς ταξιδευτές και το ποσοστό ευτυχίας µας εξαρτάται από το να ξέρουµε να απολαµβάνουµε το ταξίδι αυτό καθαυτό.
3. «Ο Θεός επιλέγει πάντα τον απλούστερο δρόµο».
Η φύση έχει εµπνεύσει µεγαλοφυΐες σε όλα τα γνωστικά αντικείµενα και τις εποχές, και ο Αϊνστάιν δεν αποτελούσε εξαίρεση. Η σιωπηλή περιπέτεια των φυτών και η αρµονία των άγριων ζώων τον εντυπωσίαζαν, σε αντίθεση µε τις προσπάθειες των ανθρώπων να τα περιπλέξουν όλα. Δεκαετίες πριν, ο Χένρυ Ντέιβιντ Θορό και ο αρχιτέκτονας Αντόνι Γκαουντί έκαναν άρµα τους το µήνυµα της φύσης και την επιστροφή στην απλότητα της ζωής. Ο Θορό έφτασε ακόµα και να αισθανθεί στην ίδια του την ύπαρξη τη ζωή της φύσης, περνώντας δυο χρόνια χωµένος σε ένα δάσος κοντά στο Γουόλντεν Ποντ. Ο Γκαουντί το έκανε δηµιουργώντας όλο το έργο του υπό τις διδαχές των δέντρων, των λουλουδιών και του φυσικού περιβάλλοντος. Δεκαετίες πριν, ο Θορό και ο Γκαουντί έκαναν άρµα τους το µήνυµα της φύσης και την επιστροφή στην απλότητα της ζωής. Όπως έλεγε ο Θορό:
«Όταν ένας άνθρωπος καταφέρει τα αναγκαία για να ζει, υπάρχει γι’ αυτόν άλλη εναλλακτική από το να τρέχει πίσω από το επιπόλαιο, δηλαδή την περιπέτεια της ζωής, καθώς έχει αρχίσει η ανεξαρτητοποίησή του από την ταπεινότερη προσπάθεια».
Υπήρξε ένας άνθρωπος που, µε την ενσωµάτωσή του στη φύση, µας άφησε τόσο καθαρά µαθήµατα, όπως αυτό που παρατίθεται στην ακόλουθη φράση: «Πήγα στα δάση, γιατί ήθελα να ζήσω χωρίς βιασύνη. Ήθελα να ζήσω έντονα και να ρουφήξω όλο τον χυµό της ζωής.
Να εγκαταλείψω όλα όσα δεν ήταν ζωή, για να µην ανακαλύψω, τη στιγµή του θανάτου µου, ότι δεν έχω ζήσει». Ή: «Οι περισσότερες από τις πολυτέλειες και πολλές από τις αποκαλούµενες ανέσεις της ζωής όχι µόνο δεν είναι απαραίτητες αλλά καταλήγουν να είναι ολοφάνερα εµπόδια, για την πνευµατική εξύψωση της ανθρωπότητας».
Όµως η φύση δεν µας εκπαιδεύει µόνο στην τέχνη της απλότητας, όπως τονίζει ο Αϊνστάιν. Μας διδάσκει επίσης τη µαγεία του προσωρινού, τη διαρκή αλλαγή στην οποία υποβάλλονται οι κύκλοι της ζωής, την αξία κάθε στιγµής. Η φύση είναι ένα ανοιχτό βιβλίο στο οποίο, αν αφήσουµε στην άκρη τις βιασύνες, θα βρούµε τις αναγκαίες πηγές έµπνευσης για να ανακαλύψουµε τις απαντήσεις που ψάχνουµε.
4. «Όποιος δεν έκανε ποτέ του λάθος δεν έχει ποτέ του δοκιµάσει κάτι καινούργιο».
«Από τα λάθη µαθαίνει κάποιος περισσότερα απ’ ό,τι από τις επιτυχίες», έχει πει ο ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς. (Illustration: Charis Tsevis/flickr)
Η µέθοδος της δοκιµής και της πλάνης είναι θεµελιώδης στην επιστήµη, καθώς και στη µάθηση. Χωρίς να κάνουµε λάθη, χωρίς να βρεθούµε αντιµέτωποι µε το άγνωστο, είναι αδύνατη η εξέλιξη. Ο επιχειρηµατίας και ιδρυτής της Microsoft Μπιλ Γκέιτς είπε:
«Από τα λάθη µαθαίνει κάποιος περισσότερα απ’ ό,τι από τις επιτυχίες. Είναι καλό να πανηγυρίζει µε την επιτυχία, αλλά είναι πιο σηµαντικό να δίνει προσοχή στα διδάγµατα της αποτυχίας».
Όπως εξήγησε σε κάποια συνέντευξή του, η αποτυχία είναι κινητήρια δύναµη της δηµιουργικότητας, γιατί σε αναγκάζει να πας πιο πέρα από αυτά που είχες σκεφτεί, για να βρεις λύσεις στα θέµατά σου. «Ο δρόµος του λάθους είναι ο πιο συχνός, και να λέµε ευτυχώς…» (Γκαµπριέλ Γκαρθία δε Όρο) Ο συγγραφέας και διαφηµιστής Γκαµπριέλ Γκαρθία δε Όρο µας εξηγεί στο βιβλίο του “Matrícula de error” (Μητρώο λάθους) ότι η θετική αποδοχή των λαθών και η ικανότητα να τα παραδεχόµαστε µας δίνουν τη δυνατότητα να βελτιώνουµε τα πράγµατα. Με τα δικά του λόγια:
«Ο δρόµος του λάθους είναι ο πιο συχνός, και να λέµε ευτυχώς· στις απαρχές, τον επέλεξαν ο Αδάµ και η Εύα, τρώγοντας το µήλο, κι έτσι προχώρησαν και βγήκαν σε έναν καινούργιο κόσµο, όπου έµαθαν ότι το λάθος πληρώνεται και είναι αυτό που µας έχουν κληροδοτήσει.
Εν κατακλείδι, µια αναζήτηση της ευστοχίας µέσα από το λάθος και την υπέρβαση του ‘’λάθους-τρόµου’’, που δεν µας αφήνει να πάµε παραπέρα, λόγω του φόβου της αποτυχίας, από τον οποίο δεν γίνεται να απαλλαγούµε, γιατί σε µεγάλο βαθµό είναι πολιτισµικός. Ωστόσο, το να το καταφέρουµε όχι µόνο µάς κάνει πιο ελεύθερους, γιατί µας βοηθάει να αγωνιζόµαστε για τα οράµατά µας και τα όνειρά µας, αλλά και σε πολλές περιπτώσεις είναι η αληθινή επιλογή, για να επιτύχουµε αυτό που τόσες φορές έχουµε επιθυµήσει».
5. «Η αξία ενός ανθρώπου θα έπρεπε να εκτιµάται απ’ αυτό που δίνει και όχι απ’ αυτό που λαµβάνει».
Υπό το πρίσµα µιας υλιστικής κοινωνίας, όπου όλος ο κόσµος θέλει να κατέχει και ελάχιστοι είναι αυτοί που µοιράζονται κάτι που έχουν, η ευχάριστη θέση του να δίνει κάποιος είναι κάτι που δεν τολµούν πολλοί να βιώσουν.
Το γεγονός του δίνω, για να δώσω χωρίς να περιµένω τίποτα ως αντάλλαγµα, δεν είναι κάτι στο οποίο συνηθίζουν να στρέφουν την προσοχή τους οι άνθρωποι. Ωστόσο, σιγά-σιγά, περιστάσεις δύσκολες, όπως η κρίση, έχουν βοηθήσει να αναπτυχθούν δράσεις αυτού του τύπου µεταξύ ατόµων που είναι πιο συνειδητοποιηµένα κοινωνικά.
Είναι σαφές ότι δεν εννοούµε το να δίνουµε περιµένοντας κάτι ως αντάλλαγµα. Μόνο όποιοι δίνουν χωρίς διάθεση να λάβουν αισθάνονται την ευδαιµονία που απορρέει από το να βοηθάνε κάποιον, µια ανθρώπινη αξία σχεδόν χαµένη αλλά ζωτικής σηµασίας για τη συναισθηµατική µας επιβίωση.
«Υπάρχουν αυτοί που έχουν λίγα και τα δίνουν όλα. Η κασέλα τους ποτέ δε θα βρεθεί άδεια.» (Χαλίλ Γκιµπράν) Ο ποιητής και ουµανιστής Ουόλτ Ουίτµαν ήδη προειδοποιούσε γι’ αυτήν την αίσθηση δηλώνοντας: «Όταν εγώ δίνω, δίνω στον εαυτό µου». Ο διάσηµος συγγραφέας Χαλίλ Γκιµπράν επίσης κατέθεσε την άποψή του, λέγοντας ότι «υπάρχουν αυτοί που έχουν λίγα και τα δίνουν όλα. Είναι αυτοί που πιστεύουν στη ζωή και στη γενναιοδωρία της. Η κασέλα τους ποτέ δεν θα βρεθεί άδεια».
//Τα 5 αποσπάσματα που φιλοξενεί η στήλη είναι από το βιβλίο του Άλλαν Πέρσυ «Άλμπερτ Αϊνστάιν, 85 μαθήματα ατομικής σοφίας για σχετικά δύσκολα προβλήματα», μετάφραση Αγαθή Δημητρούκα, εκδόσεις Πατάκη, Δεκέβριος 2014.
