Το αρπαγόφυτο, Harpagophytum procumbens (ξύλινη αράχνη, νύχι του διαβόλου, Aγγλικά: devil’s claw, harpago, grapple plant, woodspider Αφρικανικά: duivelsklou, bobbejaandubbeltjie, kloudoring, veldspinnakop Γερμανικά: teufelskralle, trampelklette), ανήκει στην οικογένεια των Πηδαλιιδών (Pedaliaceae).
Είναι ένα έρπον ποώδες, πολυετές φυτό με μια ανθεκτική κεντρική ρίζα. Τα φύλλα είναι ακανόνιστα και γκριζοπράσινα, που καλύπτονται από μικροσκοπικά υπόλευκα κολλώδη κύτταρα ενώ τα άνθη του έχουν σχήμα τρομπέτας και βρίσκονται σε κόκκινο, μωβ και ροζ χρώμα, που στο εσωτερικό τους κιτρινίζουν. Οι χαρακτηριστικοί καρποί του είναι ξυλώδεις, ωοειδείς κάψες με δύο κεντρικά αγκάθια και δύο παράπλευρες σειρές από 12 ως 16 μυτερά αγκάθια σε σχήμα γάντζου (άρπαγες), που περιέχουν καφέ και μαύρους στενόμακρους τραχείς σπόρους.
Συνήθως ευδοκιμεί σε πεδινές περιοχές και σε αμμόλοφους, σε αμμώδες έδαφος αλλά και σε πετρώδες, παρ’ όλο που έχει συνδεθεί με το ξηρό αμμώδες τοπίο της ερήμου Καλαχάρι. Παραδοσιακά, οι κάτοικοι το χρησιμοποιούσαν σε πολλές περιπτώσεις. Λέγεται ότι όταν οι Ευρωπαίοι κατακτητές έφθασαν στην Ν. Αφρική, ένας στρατιώτης παρατήρησε πως οι ντόπιοι χρησιμοποιούσαν παρασκεύασμα του φυτού και οι πληγές επουλώνονταν πιο εύκολα. Τον 18ο αιώνα το αρπαγόφυτο έφθασε στην Ευρώπη, όπου έγιναν έρευνες και πειράματα για να εξακριβωθεί η επίδρασή του στον άνθρωπο.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η χρήση του φυτού για 8-12 εβδομάδες μπορεί να μειώσει τον πόνο και να βελτιώσει την φυσική λειτουργία του οργανισμού σε ανθρώπους που υποφέρουν από οστεοαρθρίτιδα. Έρευνα η οποία διήρκεσε 4 μήνες σε 122 ανθρώπους με προβλήματα οστεοαρθρίτιδας που ελάμβαναν αρπαγόφυτο και συμβατική φαρμακευτική αγωγή, έδειξε ότι αυτοί που έλαβαν αρπαγόφυτο είχαν ίδια ανακούφιση στον πόνο με αυτούς που έλαβαν το συμβατικό φάρμακο. Εκείνοι που έλαβαν αρπαγόφυτο είχαν λιγότερες παρενέργειες. Μελέτες και αναλύσεις έχουν δείξει ότι το αρπαγόφυτο ενδείκνυται για πόνους στον αυχένα, την πλάτη, στο κάτω μέρος της σπονδυλικής στήλης και στις αρθρώσεις.
Συστατικά
Οι κύριες ουσίες του, που ευθύνονται για την μεγάλη αποτελεσματικότητα του είναι η αρπογοζίδη και η Β-σιτοστερόλη. Η αξία του αρπαγόφυτου στην αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, των ρευματισμών και των μυοσκελετικών αλγών είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένη. Μελέτες έδειξαν μείωση του πόνου των αρθρώσεων και βελτίωση της κινητικότητας και ευλυγισίας των αρθρώσεων λόγω των αντιφλεγμονωδών ιδιοτήτων, που συγκρίνονται με τις αντίστοιχες της κορτιζόνης και του συστατικού φενυλβουταζόνη (phenylbutazine).
Επίσης υποστηρίζεται ότι διευκολύνει την πέψη, δρα ενάντια στις ημικρανίες, αλλεργίες και τον πυρετό, όπως δρα και ως επουλωτικό, χωρίς όμως να έχουν γίνει επαρκείς μελέτες για να υποστηρίξουν αυτές τις ιδιότητες του φυτού. Το αρπαγόφυτο έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες λόγω των ιριδοειδών γλυκοζιτών που περιέχει και ιδιαίτερα του συστατικού harpagoside που είναι συστατικό με ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση. Η χρήση του φυτού σε διάφορες μορφές, έχει εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία.
Χρήση
Η αποξηραμένη ρίζα του φυτού σε τσάϊ, σε κάψουλα, ταμπλέτα, χρησιμοποιείται το βάμμα αρπαγόφυτου και λοιπά παρασκευάσματα σε μορφή αλοιφής. Το αρπαγόφυτο συνδυάζεται με ρίζα τζίντζερ, καλέντουλα και άνθη άρνικας.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Ενα κουταλάκι του γλυκού με τρίμματα αποξηραμένης ρίζας το βράζουμε σε ενάμιση φλιτζάνι νερό για 15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Η ημερήσια δοσολογία να μην ξεπερνά τα 2-2,6 γραμμάρια.
Προφυλάξεις
Δεν θα πρέπει να λαμβάνεται από διαβητικούς χωρίς την επίβλεψη κάποιου ειδικού γιατρού (το βότανο έχει υπογλυκαιμικές ιδιότητες, δηλαδή μειώνει το σάκχαρο του αίματος). Δεν συνίσταται σε άτομα που υπόκεινται σε θεραπεία για τη ρύθμιση της πίεσης τους (είτε είναι χαμηλή είτε υψηλή). Επίσης δεν πρέπει να λαμβάνεται από άτομα που έχουν έλκος στομάχου. Το βότανο προάγει την έκκριση του οξέος στο στομάχι που δημιουργεί δυσκολίες σε άτομα με πεπτικό έλκος, γαστρίτιδα ή χολόλιθους και πρέπει να το αποφεύγουν. Δεν πρέπει να καταναλώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
*Η χρήση των βοτάνων είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας προσέγγισης, παρατήρησης και καταγραφής για την ενδυνάμωση του σώματος και την θεραπεία ασθενειών. Τα βότανα όμως περιέχουν δραστικές ουσίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν παρενέργειες και να αλληλεπιδράσουν με άλλα φάρμακα και γι αυτό συνιστάται η συμβουλή ειδικού όταν ακολουθείται άλλη αγωγή.
Σημείωση: Η ως άνω παρουσίαση, σε καμμία περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή. Η συμβουλή ειδικού κρίνεται απαραίτητη πριν από τη χρήση του προϊόντος.
